एजेन्सी । पेट्रोल, डिजेलजस्ता इन्धनको निर्भरता घटाउन विश्वभर प्रयास जारी रहेको छ । यसका लागि विद्युतीय सवारी साधनलाई सबैभन्दा राम्रो विकल्प मानिएको छ । विद्युतीय सवारीसाधनको खरिदमा सरकारले अनुदान दिने गरेको छ । तर अहिले नेपालजस्ता देशमा भने विद्युतीय सवारी साधनको संख्या सीमित रहेको छ ।

तर नर्वे विश्वको पहिलो देश बनेको छ जहाँ विद्युतीय सवारी साधनको संख्या विद्यमान पेट्रोल सवारीभन्दा बढी भएको छ । नर्वेजियन सडक महासंघले सार्वजनिक गरेको सवारीसाधन दर्ताको तथ्यांक अनुसार नर्वेमा विद्युतीय सवारी साधनको संख्यामा उल्लेख्य वृद्धि भएको छ । नर्वे रोड फेडेरेसनले एक विज्ञप्तिमा नर्डिक देशमा दर्ता भएका २८ लाख निजी यात्रुवाहक कारमध्ये ७ लाख ५४ हजार ३०३ इकाइ पूर्ण विद्युतीय र ७ लाख ५३ हजार ९०५ इकाइ पेट्रोल सवारी साधन रहेको जनाएको छ । यसबाहेक, डिजेलबाट चल्ने सवारीको दर्ता सबैभन्दा कम भएको छ ।

महासंघका निर्देशक ओविन्द सोलबर्ग थोरसेनले भने- यो ऐतिहासिक क्षण हो । १० वर्षअघि, पेट्रोल–डिजेलका सवारीभन्दा विद्युतीय कारको संख्या बढ्छ भन्ने धेरै कम मानिसले सोचेका थिए । नर्वे प्रमुख तेल र ग्यास उत्पादन गर्ने देश हो । सन् २०२५ सम्ममा शून्य उत्सर्जन हुने सवारी साधन बिक्री गर्ने लक्ष्य राखेको छ । गत अगस्टमा नर्वेमा दर्ता भएका नयाँ सवारीमध्ये ९४.३ प्रतिशत विद्युतीय सवारी साधन थिए ।

कसरी भयो यो चमत्कार ?

नर्वेले यो सफलताको जग धेरै वर्ष अघि नै बसालेको थियो । सन् १९९० को सुरुदेखि नै त्यहाँका सरकार र स्थानीय जनताले विद्युतीय सवारीसाधन नै भविष्य हुन् भन्ने बुझेका थिए । यस्तो अवस्थामा, नर्वेली संसदले २०२५ सम्म बिक्री हुने सबै नयाँ कारहरू शून्य उत्सर्जन (विद्युत वा हाइड्रोजन) हुनुपर्ने राष्ट्रिय लक्ष्य राखेको छ । २०२२ को अन्त्यसम्ममा, नर्वेमा दर्ता भएका २) प्रतिशतभन्दा बढी कारहरू ब्याट्री इलेक्ट्रिक थिए । सन् २०२२ मा ब्याट्री विद्युतीय सवारीको बजार हिस्सा ७९.२ प्रतिशत थियो ।

विश्वका धेरै देशमा विद्युतीय सवारी साधनको प्रयोगलाई प्रवद्र्धन गर्ने योजनाहरु चलिरहेका छन् । तर, ५५ लाख जनसङ्ख्या भएको यो मुलुकमा विद्युतीय सवारीसाधनप्रति सरकार र जनता दुवैले देखाएको सचेतना अरूभन्दा फरक छ । नर्वेको सरकारले इभीलाई प्रोत्साहन गर्न धेरै नयाँ योजनाहरू सुरु गरेको छ । यसबाट विद्युतीय सवारी साधनको खरिदलाई किफायती र सजिलो मात्र बनाएको छैन तर यसको दैनिक चल्ने लागतमा पनि उल्लेखनीय रूपमा कमी आएको छ। यसका लागि सबै किसिमको छुट दिइएको थियो ।

कर नीति

विद्युतीय सवारी साधनको प्रबद्र्धनका लागि सबैभन्दा ठूलो काम यसमा लगाइएको करको विषयमा भएको हो । नर्वेजियन सरकारले उच्च उत्सर्जन गर्ने कारहरूमा उच्च कर लगाउने र न्यून तथा शून्य उत्सर्जन गर्ने कारहरूमा कम कर लगाउने निर्णय गरेको छ। त्यसपछि, एनओके (नर्वेजियन क्रोन) ५ लाखसम्मको विद्युतीय सवारी साधनलाई भ्याट छुट दिइएको छ। यसका साथै, एनओके पाँच लाखभन्दा बढी मूल्य भएका सवारी साधनहरूको लागि, एक २५ प्रतिशत नियम अतिरिक्त रकममा मात्र लागू हुन्छ ।

आयात करबाट छुट

त्यति मात्र होइन, सन् १९९० देखि २०२२ सम्म नर्वेमा विद्युतीय सवारी साधनमा खरिद र आयातमा कर लगाइएको थिएन । जसका कारण विदेशबाट ल्याइएका विद्युतीय सवारी साधन पनि स्थानीयवासीका लागि सस्तो भएको छ । यहाँ टेस्लाको इलेक्ट्रिक कारको ठूलो माग रहेको छ । यसका साथै, स्थानीय विद्युतीय सवारी उत्पादकलाई पनि वर्षौंसम्म सवारी साधन निर्माणमा सुविधा दिइएको थियो ।

अन्य छुटबाट पनि राहत

भ्याट र आयात करको अतिरिक्त, विद्युतीय सवारी साधनलाई सन् १९९७ देखि २०१७ सम्म नर्वेमा टोल रोड शुल्कबाट छुट दिइएको थियो । यसका साथै, विद्युतीय सवारीसाधनतर्फ जनतालाई आकर्षित गर्न वर्षौंदेखि केही विशेष छुटको व्यवस्था गरिएको थियो । विद्युतीय सवारीका लागि नगरपालिकाको निस्शुल्क पार्किङ, बस लेनमा ईभीको पहुँच आदि मार्फत मानिसहरूलाई ईभीतर्फ प्रोत्साहित गरिएको थियो ।

इन्फ्रा चार्जिङमा ठूलो उपलब्धि

रेंज र चार्जिङ पूर्वाधार कुनै पनि विद्युतीय सवारी किन्न चाहनेका लागि मूख्य चिन्ताको विषय हो। तर, नर्वेजियन सरकारले ठूलो उपलब्धि हासिल गरेको छ । देशभर विद्युतीय सवारी साधन चार्ज गर्ने ठूलो नेटवर्क फैलाउन नर्वे सफल भएको हो। २०१७ र २०२१को बीचमा अपार्टमेन्ट भवनहरूमा बस्ने मानिसहरूका लागि ‘चार्जिङ अधिकार’ स्थापना गर्न कानून पेश गरिएको थियो ।

ईभी चालकहरूले गाडी घरमा चार्ज गर्दैछन् र दैनिक हिसाबले छिटो चार्ज नगरी व्यवस्थापन मात्र गरिरहेका छन् भनेता पनि उनीहरूले अझै पनि आवश्यक पर्दा छिटो चार्ज गर्ने विकल्प हुनु महत्त्वपूर्ण छ भन्ने उनीहरू महसुस गर्छन् । लामो दूरीको यात्राको लागि, राम्रो चार्जिङ नेटवर्क हुनु महत्त्वपूर्ण छ । नर्वेका सबै मुख्य सडकहरूमा फास्ट चार्जिङ स्टेशनहरू स्थापना गरिएका छन् ।

उपभोक्ताहरू छिटो चार्जिङ सेवाहरूको लागि धेरै मूल्य तिर्न पनि तयार थिए । तर सुरुवातमा भने नर्वेको धेरै भागहरूमा निःशुल्क चार्जिङ प्रदान गरिएको थियो । जुन छोटो दुरीमा पनि उपलब्ध छ । ओस्लोमा मात्रै २००० भन्दा बढी चार्जिङ स्टेशनहरू जडान गरिएका छन् । यसले ईभीको बारेमा मानिसहरूको विश्वास बढ्यो र मानिसहरूले यसलाई द्रुत रूपमा अपनाए ।